| Махамбет Өтемісұлы |
|
«Махамбет пен Исатайдың – екеуінің де аңсаған арман, мұраты – елдің еркіндігі мен тәуелсіздігі, бірлігі мен ынтымағы болатын. Бүгін соған мына біздер, Исатай мен Махамбеттің ұрпақтары жетіп отырмыз. Олай болса, Махамбет пен Исатайдың аруақтары алдында бас ие отырып, солар көрмей кеткен Тәуелсіздік туын тік ұстау – бабаларымыздың алдындағы парызымыз, бабаларымыздың алдындағы қарызымыз». Н.Ә. Назарбаев Өмірі мен шығармашылығы М. Өтемісұлы - XIX ғасырдағы қазақ әдебиетінің мәртебесін биіктетіп, абыройынасқақтатқан аса талантты тұлға. Махамбет - әрі ақын, әрі сазгер, әрі шешен. Бұл ғажайып өнерлері өз алдына бір төбе, ол - өзі өмір бойы елінің қамын жеп, халық бақыты үшін күресіп өткен батыр. Махамбет Өтемісов 1836-1837 жылдары Бөкей Ордасындағы (Батыс Қазақстан облысы) сол кездегі үстем таптың қиянаты, озбырлығы, әділетсіздігіне қарсы халық көтерілісінің ұйымдастырушыларының, жетекшілерінің (И.Таймановпен бірге) бірі болды. Еркіндік, елдік аңсаған халық көтерілісінің ұраншысы да, жыршысы да, шежірешісі де Махамбет еді. Махамбет жырлары – Бөкейде билік салған халық көтерілісінің әдеби айнасы. Махамбет - оптимист ақын. Көтеріліс жеңіліске ұшыраған кезде де ол күйректік сезімге берілмеген, еш мойымаған. Соңына ерген халқын айбынды күресті тоқтатпауға үндейді. „Ұлы арман", „Жайықтың бойы көк шалғын" өлеңінде қалың бұқараны бастап, зорлықшыл билік иелеріне қарсы тағы да шайқасуды аңсаған ақынның қанатты арманы бейнеленген. Ақынның үміті зор болды. Ақынның көтерілісшілерге дем беріп, қарулы күрестің қиындығына табандылықпен шыдауға үгіттеген „Ереуіл атқа ер салмай" өлеңі де нағыз оптимистік от - жалынды, жігерлі идеямен суарылған. Махамбет - шын мәніндегі халық ақыны. Ол халықтың ой-арманын, мұң-мүддесін, тілек-мақсатын үздіксіз жырлады. Халықтың арман-үмітіне қуат беріп, бар азап-қайғысын арқалап өткен азамат ер. Ол өзіне арқа сүйеген бұқара халықтың азып-тозбай, еш мұқтаждық көрмей, ауқатты, берекелі тіршілік кешуін көкірегін сөге көксеп еді. Ішер асқа, киер киімге, жайлы қонысқа жарымай, кедейшілікке, қайыршылыққа ұшырамай, халқының, келешек ұрпағының бақытты өмірін қалау - батыр адамның басты азаматтық мұрат-мүддесі. Махамбет те, Исатай да бұқараны аздырып, азаптап отырған сол замандағы кімдер, қандай адамдар екенін көрегендікпен білген. Махамбеттің ел перзенті, халық батыры болып көрінуі сол XIX ғасырдың бұлтартпас тарихи ахуалы да, зар-заман шындығы да еді. ХІХғ. қазақ халқы орыс патшасының отары, „бодан", „бұратана" езілген елдің қиямет-қайым бақытсыз тіршілігін бастан кешіп жатты. Қазақтар өзінің ежелгі мекені - жайлы жер, шұрайлы қоныстарынан айырылып, зар еңіреді. Отаршылдыққа қарсы аяусыз күреске шыққандар - айбарлы ер Исатай мен айбынды батыр Махамбет: „ ... Еділ үшін егестік, Тептер үшін тебістік. Жайық үшін жандастық Қиғаш үшін қырылдық",- деп елінің, жерінің азаттығы үшін күресіп, арманда кетті. Махамбеттің тағдыры... әрі қиын, әрі сұлу тағдыр. Оның есімін атағанымызда жүзі лапылдаған, көз жанары өңменіңнен өтетін, сөйлесе сөзі қиыпсал өткір, әрі ыстық, өн бойы от пен өлеңмен өрілгендей жаралымы бөлек жарқын бейне көз алдымызға келеді. 1836 жылы 8 қарашада Орынбор әскери губернаторының офицерлеріне берген жауабында ол: „Руым - беріш, жасым 33-те" деген. Астына өзі араб жазуымен қолын қойып, мөр басқан. Бұл сол жылы қарашада айтылған (Орынбор облыстық мемлекеттік архиві. 6-қор, 10-тізім, 1376-іс, 19-парақ). Кейбір тарихи деректерде Махамбеттің туған жылы 1804 деп келтірілуі де осыған байланысты болса керек. Дегенмен, тарихшы-зерттеушілеріміз Махамбет Өтемісұлы 1803 жылы Ішкі Бөкей Ордасында Бекетай құмында дүниеге келген деген қорытындыға келді (қазіргі Атырау облысы, Махамбет ауданы). 1836-1838 жылдардағы шаруалар көтерілісінің тарихын зерттеген А.Рязанов Орынбор архивіндегі бір мәліметті келтіреді. Көтеріліс жеңілген соң 1841 жылы 6 наурызда Дуан деген жерде оны ұстап, шұғыл Текеге (Орал қаласына) әкеледі. Сонда Орал әскерінің кеңесі жолдама қағаз - экстракт жазып, „Махамбеттің шашы, сақалы, мұрты, қасы қара, бойы 2 аршын, жасы 37-де" деген.
Әдебиеттер: Кітаптар: 1. Әбдезұлы Қ. Тәуелсіздік кезеңі және қазақ әдебиеті : оқу құралы / Қ. Әбдезұлы. - Алматы : Қазақ ун-ті, 2012. - 243 б. 2. Адамбаев Б. Асыл қазына : ғылыми зерделеу мен зерттеулер / Б. Адамбаев. - Алматы : Ана тілі, 2009. - 320 б. - (Мерейтойлық әдебиет) 3. Аманшин, Берқайыр. Махамбеттің тағдыры : роман және әдеби-зерттеулер / Берқайыр Аманшин, [б. м.], 1991. - 400 б. 4. Аронов, Қ.Ғ. Махамбет қолданысындағы ономастикалық атаулардың ерекшеліктері. - Б.м., 2011. 5. Бабалар сөзі : Жүз томдық. Т. 88 : Тарихи аңыздар XІХ ғасыр / Жауапты ред. Т. Әлбеков, [б. м.], 2012. - 432 б. - (Мәдени мұра) 6. БҚМУ М. Өтемісұлының 200 жылдығына арналған "Махамбет және қазіргі кезең" тақырыбындағы студенттердің 64-ші ғылыми-практикалық конференциясы. "Махамбет и современность" 64 научно-практическая конференция студентов ЗКГУ, посвященная 200-летию М.Утемисова, [б. м.], 2003. - 82 б. 7. Боранғалиұлы Т. Жәңгір хан / Т. Боранғалиұлы. - Алматы : Абзал-Ай баспасы, 2014. - 528 б. 8. Ер Махамбет=Региональная науч.-практ. конф. "Актуал. проблемы нац.-освобод. борьбы каз.народа" посвящ. 200-лет. М.Утемисова:М.Өтемісұлының 200 жылдығына арналған "Қазақ халқының ұлт-азаттық күресі тарихының өзекті мәселелері" атты аймақтық ғылыми-конф. материал. жинағы , [б. м.], 2006. - 242 б. 9. Ескендір-Әбдешев М. Қазақ портреттерінің тарихы : көпшілік-танымдық басылым / М. Ескендір-Әбдешев, [б. м.], 2012. - 184 б. : сур. 10. Жүсіп Қ. Махамбеттану мәселелері / Қ. Жүсіп, [б. м.], 2006. - 110 б. 11. Жұмалиев Қ. Егеулі найза : зерттеулер = Золотое копье : исследования / Қ. Жұмалиев. - Алматы : Арыс, 2003. - 280 б. - (Махамбет әлемі=Мир Махамбета) 12. Жұмалиев Қ. Қазақ эпосы мен әдебиет тарихының мәселелері : зерттеулер. Т.1. / Қ. Жұмалиев. - Орал : Ағартушы, 2010. - 436 б. - (Ақ Жайық қаламгерлерінің кітапханасы) 13. Жұманиязов Б. Махамбет. Клавир. Сағи Жиенбаевтың либреттосы / Б. Жұманиязов, [б. м.], 2009. - 176 б. 14. Жұманиязов Б. Махамбет. Партитура. Сағи Жиенбаевтың либреттосы / Б. Жұманиязов, [б. м.], 2009. - 292 б. 15. Кенжалиев, И. Исатай - Махамбет. - Алматы, 1991. - 192c. 16. Қабдолов З. Көзқарас : Талдаулар мен толғаныстар / З. Қабдолов. - Алматы : Рауан, 1996. - 256 б. : портр. 17. Қабылдинов З.Е. Қазақстан тарихы (ХҮІІІ ғ.-1914 жыл) : жалпы білім беретін мектептің 8-сыныбына арналған оқулық. / З. Е. Қабылдинов, А. Т. Қайыпбаева. - 2-бас., өнд., [б. м.], 2012. - 344 б. : сур., карталы 18. Қазақ әдебиеті ақын-жазушылары портреттерінің жинағы / Құраст. С. Елікбаев, [б. м.], 2006. - 53 б. : сур. 19. Махамбет Жалған дүние : Өлеңдер. / Махамбет, [б. м.], 2003. - 137 с. 20. Махамбет және қазіргі кездегі Өтемісовтің 200 ж. студенттердің ғылыми конференциясының тезистері., [б. м.], 2003 21. Махамбет және тілтаным : Зерттеулер. 16-кітап., [б. м.], 2004. - 296 б. 22. Махамбет және әдебиеттану : Зерттеулер. 15-кітап, [б. м.], 2004. - 320 б. 23. Махамбет Жорық жырлары. - Алматы: Халықаралық Абай клубы, 2007. - 404c. 24. Махамбет Өтемісұлы. Жинақ. , [б. м.], 2004. - 312 б. 25. Махамбет (Өтемісұлы) Өлеңдер. - Алматы, 1951. - 138c. 26. Махамбет. Жорық жырлары / құраст. Клара Серікбаева. - Жидебай, 2007. - 404 б. 27. Мәдібаева, Қ.Қ. ХІХ ғасыр әдебиетін зерттеудің басты мәселелері: махамбеттану, ыбырайтану, абайтану негізінде таңдауы бойынша курсы: Оқу-әдістемелік құралы. / әл-Фараби атын. ҚазҰУ, филол. фак.. - Алматы: Қазақ ун-ті, 2010. - 38c. 28. Мәдібаева, Қ.Қ. Махамбеттану арнаулы курсы: Оқу-әдістемелік құралы. / әл-Фараби атын. ҚазҰУ. - Алматы: Қазақ ун-ті, 2008. - 29c. 29. Мәдібаева, Қ.Қ. Махамбеттің ақындық әлемі таңдау курсы: Оқу-әдістемелік құралы. / әл-Фараби атын. ҚазҰУ. - Алматы: Қазақ ун-ті, 2011. - 46c. 30. Оразова, Ж.О. Махамбет шығармалары арқылы оқушыларға патриоттық тәрбие беру. - 2012. 31. Өтемісұлы, Махамбет. Шығармаларының төрт томдық академиялық жинағы. 1 том : Өлеңдері мен күйлері / Махамбет Өтемісұлы ; құраст. Ахметов З.А., Егеубаев А.Қ., Раев Қ.М. - Алматы, 2003. - 448 б. 32. Өтемісұлы, Махамбет. Шығармаларының төрт томдық академиялық жинағы. 3 том : Зерттеулер мен мақалалар / Махамбет Өтемісұлы ; құраст. Ахметов З.А., Егеубаев А.Қ., Раев Қ.М. - Алматы, 2003. - 440 б. 33. Өтемісұлы, Махамбет. Шығармаларының төрт томдық академиялық жинағы. 7 том : Құжаттар мен тарихи деректер / Махамбет Өтемісұлы ; құраст. Егеубаев А.Қ., Раев Қ.М. - Алматы, 2003. - 504 б. 34. Рысбеков Т.З. Тарихи таным және ақиқат : мақалалар жинағы / Т. З. Рысбеков. - 2-ші бас. - Орал : РБО БҚМУ, 2012. - 364 б. 35. Сабыр М. Таным таразысы : ғылыми зерттеу / М. Сабыр, [б. м.], 2010. - 200 б. 36. Сарай А. Екі тарлан: Исатай - Махмбет тарихы туралы зерттеу. 5 кітап / А. Сарай. - Алматы, 2003. - 424 б. - (Мир Махамбета) 37. Сарай Ә. Исатай-Махамбет тарихым (зерттеу) / Ә. Сарай. - Алматы : Өлке, 1997. - 408 б. 38. Сарай Ә. Исатай-Махамбет тарихы (зертеу) / Ә. Сарай. - Алматы : "Мерекенің баспа үйі", 2012. - 528 б. 39. Сәдуақас, Н.Ә. Махамбет өлеңдерінің дыбыстық ерекшеліктері. - 2012. 40. Сүгірбаева, А.С. Махамбет Өтемісұлы мен Ақпан Әйітбекұлы, Сарышолақ Боранбайұлы шығармалары арасындағы үндестік. - Б.м., 2012. 41. Сүйіншәлітегі Х. Ішкі Орда және жалынды ақын Махамбет (200 жылдық мерей тойларына арналған шашу-таралығы) / Х. Сүйіншәлітегі. - Орал, 2002. - 48 б. 42. Төлеуғалиев Б. Ғасырлар құндылықтары / Б. Төлеуғалиев. - Алматы : "Арыс" баспасы, 2014. - 416 б., 16 б. Жап. 43. Тургынбекулы С. Махамбет жане Жангирхан / С. Тургынбекулы. - А. : Дайк-Пресс, 2003. - 136 бет. 44. Тұрғынбекұлы С. Махамбет және Жәңгір хан: тарихи дастан. / С. Тұрғынбекұлы, [б. м.], 2003. - 136 б. 45. Ұлт тарихы толқынындағы ұлы тұлғалар : Студенттік топтар кураторларына көмек ретінде. 2 - жинақ / ред. А. М. Ғазалиев. - Қарағанды : Қарағанды мемл. тех. университетінің баспасы, 2014. - 93 б. 46. Исторические личности / Сост. Б. Тогусбаев, А. Сужикова, [б. м.], 2007. - 312 с. 47. Кекильбаев А. Собрание сочинений в пяти томах. Т.5. : Шандоз: хронико - историческое произведение / А. Кекильбаев ; Лит. пер. А. Ким; Подстроч. пер. К. Жорабеков, У. Тажекенова. - Алматы : Жазушы, 2011. - 480 с. 48. Кумисбаев Ш. Они были первыми / Ш. Кумисбаев ; пер. О. Жанайдарова, [б. м.], 2007. - 296 с. - (Школьная библиотека) 49. Махамбет (1803-1846) . - Алматы : Междунар.клуб.Абая, 2007. - 403 50. Махамбет Аргымак настигнут стрелой : Стихи. / Махамбет ; , [б. м.], 2003. - 160 с. 51. Махамбет. Жыр- жебе / ред. Нүсіпбай Т., Лукина Л. = Махамбет. Стихострелы / перевод с казахского Б. Карашина. - Алматы, 2002. - 150 б. 52. Махамбет : Песни воина., [б. м.], 1989. - 72 с. 53. Махамбет Стих и Я . 2 китап / Махамбет, [б. м.], 2004. - 200 с. - (Мир Махамбета) 54. Махамбет. Стихострелы. , [б. м.], 2002. - 150 с. 55. Сарай А. Махамбет. / А. Сарай ; пер. А. Утегенова, [б. м.], 2012. - 288 с. 56. Утемисов, Махамбет. Академическое собрание сочинений в четырех томах. том 2 : Стихи и толгау / Махамбет Өтемісұлы ; құраст. Ахметов З.А., Егеубаев А.Қ., Раев Қ.М. - Алматы, 2003. - 488 б. 57. Утемисов Махамбет В поход: Стихи. / Махамбет Утемисов ; , [б. м.], 1989. - 144 с. порт. 58. Шореков И. Исатай-Махамбет. Историческая поэма / И. Шореков. - Алматы : Художественная литература, 1958. - 120 с.
Күйлер: 1. Ахмедияров, Қ. Махамбеттің күйлері [Текст] / Қ. Ахмедияров .-Алматы:Дайк-Пресс, 2000.- 30-Б. 68. 2. Махамбет: жырлары мен күйлері / Ред.М.Жұманов, [б. м.], 2003. - 130 б. 3. Махамбет. Менің атым - Махамбет. : Өлеңдер мен күйлер. / Жауап.ред. Ғ. Доскен . - Алматы : Жібек жолы, 2003. - 224 б. 4. Жебелі ақынньң жеті күйі "Исатайдың Ақтабаны-ай" М. Өтемісұлының күйлері туралы [Текст] //Жайық үні.-2003.-26 наурыз. 5. Жүнісбаев, Н. Махамбеттің күйі [Текст] / Н. Жүнісбаев //Лениншіл жас.-1980.- 24 қаңтар. 6. Жылқышиев, Қ. Дауылпаз ақын күйлері: Махамбет Өтемісұлының туғанына 190 жыл толуына орай [Текст] / Қ.Жылқышиев // Орал өңірі.-1995.-20 мамыр. 7. Кенжәлиев, И. Махамбет күйлері қалай табылды? [Текст] / И.Кенжәлиев // Орал өңірі.-2003.- 7 маусым. 8. Кенжәлиев, И. Махамбеттің күйлері: Махамбет-200 [Текст] / И.Кенжәлиев // Алтын 0рда.-2003.- 4 шілде 9. Құлиев, Ж. Махамбет күй де тартқан арқаланып [Текст] / Ж.Құлиев //Ана тілі.-2002.- 29 тамыз. – Б.6-7. 10. Махамбеттің күйлері [Текст] //Қазақ әдебиеті.-1980.-11 қаңтар. 11. Мерғалиев, Т. Махамбет "Өкініш" күйі [Текст] / Т.Мерғалиев, С.Бүркіт, О.Дүйсен //Қазақ күйлерінің тарихы.-Алматы.- 2000.-Б.238- 242. 12. Несіпбай, А. Арқада күмбірлеген арынды күй: Қарғандыда М.Өтемісұлы күйлері орындалды [Текст] / А.Несіпбай //Егемен Қазақстан.- 2003.-7 маусым.
Мақалалар: 1. Абдрахманова, Ж.М. Махамбет поэзиясындағы анимализмдер коннотациясы. // М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университетің 80 жылдығына арналған "Жоғары оқу орнындағы білім,ғылым және инновация: кешегісі,бүгіні және келешегі" атты халықаралық ғылыми -тәжірибелік конференциясының материалдары ". , 2012. - 229-231 б. 2. Аймурзина Г. А. Махамбет – даланың дауылпаз жыршысы / Г. А. Аймурзина // V Махамбет оқулары: Махамбет Өтемісұлының 210 жылдығына арналған дәстүрлі респ. ғыл.-тәж. конф. материалдары. - 2013. - Б. 73-74. - Библиогр.: б.74 3. Акбулатова, С.Б. Т.Әлімқұловтың "Қараой" әңгімесіндегі Махамбет тұлғасы. // 4-ші Махамбет оқулары: Республикалық ғылыми - тәжірибелік конференция материалдары. - Орал - 2012. - 8. - 78-79 б. 4. Ақбай Ж. Ақын Махамбет және хан Жәңгір / Ж. Ақбай // "ІІІ Махамбет оқулары" Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары. - 2010. - 16 маусым. - Б. 13-20 5. Аронов Қ.Ғ. Махамбет қолданысындағы ономастикалық атаулардың ерекшеліктері / Қ.Ғ. Аронов // "Қазақстан Республикасындағы тіл саясатының ұлттық бірлікті нығайтудағы ролі"атты ғылыми-тәжіребелік конференция материалдары. - 2011. - Б. 30-32 6. Ахмет, А.Қ. Махамбет туралы деректер мұрағат қорларында. // 3-ші Махамбет оқулары: Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары. - Орал, 2010. - 16. - 106-109 б. 7. Аяпова, Г.Б. Махамбет поэзиясындағы қанатты сөздердің сипаты. // М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университетің 80 жылдығына арналған "Жоғары оқу орнындағы білім,ғылым және инновация : кешегісі,бүгіні және келешегі " атты халықаралық ғылыми -тәжірибелік конференциясының материалдары ". , 2012. - 227-229 б. 8. Әбисатов Х.Ә. «Махамбет ғұмырнамасының беймәлім беттері» / Х.Ә. Әбисатов // V Махамбет оқулары: Махамбет Өтемісұлының 210 жылдығына арналған дәстүрлі респ. ғыл.-тәж. конф. материалдары. - 2013. - Б. 5-9 9. Әбілдаева Г.Н. Елім деп еміренген ер / Г. Н. Әбілдаева // "ІІІ Махамбет оқулары" Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары. - 2010. - 16 маусым. - Б. 149-153 10. Әлиасқарова М. М.Өтемісұлы өмірі мен шығармашылығы / М. Әлиасқарова // Сынып жетекшісі. - 2013. - №1. - Б. 38-39 11. Әлмұқанов Қ. Махамбет өлеңдерінің тілі мен тәрбиелік мәні / Қ. Әлмұқанов // "ІІІ Махамбет оқулары" Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары. - 2010. - 16 маусым. - Б. 131-135 12. Әлімбекова П. Махамбет Өтемісұлы. "Тарланым" / П. Әлімбекова // Қазақ тілі мен әдебиеті. - 2012. - №9. - Б. 73-79 13. Бадашев Б. Исатай мен Махамбет бастаған ұлт-азаттық көтеріліс / Б. Бадашев // Жайық ұстазы. - 2012. - №7. - Б. 5 14. Бақтыгереева А. Қадыр ақын атындағы шәкіртақы тағайындалды / А. Бақтыгереева // Алаш айнасы . - 2012. - №103.-15 маусым. - Б. 5 15. Баткеева, Б. Махамбет Өтемісов-тарихи тұлға (1803-1840жж.). // Өлкетану . : С.Торайғыров атындағы ПМУ - 2003. - № 3. 16. Бекбосынов М. Исатай-Махамбет көтерілісінің мәні / М. Бекбосынов // Жалын. - 2011. - №12. - Б. 11-28 17. Бекбосынов М. Махамбет поэзиясының әдеби-көркемдік даму жолы / М. Бекбосынов // Жалын. - 2012. - №11. - Б. 76-87 18. Бекбосынов М. Махамбет поэзиясының бастау бұлақтары мен әдеби-көркемдік даму жолы / М. Бекбосынов // Қазақ тілі мен әдебиеті. - 2012. - №9. - Б. 84-96 19. Беккужиева С. Батыр есімін ұлықтау - парыз / С. Беккужиева // Өркен. - 2013. - №4.-наурыз-сәуір. - Б. 2. 20. Бижанова, М.С. Махамбет -ердің ері, сөз асылын таңдай- талғай білген ерен дарын. // 4-ші Махамбет оқулары: Республикалық ғылыми - тәжірибелік конференция материалдары. - Орал - 2012. - 8. - 80-81 б. 21. Бимұханов Е. Қос батырға құрмет / Е. Бимұханов // Орал өңірі. - 2014. - №10.- 28 қаңтар. - Б. 5 22. Болатбекұлы Ж. Ақын Махамбетке арналған кеш өтті / Ж. Болатбекұлы // Өркен. - 2013. - №3.-ақпан. - Б. 7. 23. Боранғалиева А. "Ел шежіресі-жер шежіресі" / А. Боранғалиева // Қазақстан тарихы: әдістемелік журанл. - 2010. - №9. - б.80-86. 24. Бөлекбаева Ж.С. Әділеттің ақ семсері- Махамбет / Ж. С. Бөлекбаева // Ашық сабақ. - 2014. - №3. - Б. 5—6 25. Бөлекбаева Ж. Әділеттің ақ семсері- Махамбет / Ж. Бөлекбаева // Қазақстан мектебі. - 2013. - №11. - Б. 55-56 26. Буранкулова Ж.Б. М. Өтемісұлы: "Қызғыш құм" / Ж. Б. Буранкулова // Әдебиет Қазақстан мектебінде. - 2013. - №1. - Б. 26-28 27. Бүркітбаева Ә. Жырдың алмас қылышы / Ә. Бүркітбаева // Қазақстан тарихы: әдістемелік журнал. - 2010. - №12. - б.59-66. 28. Галиева Г.Б. Махамбет өлеңі-қазақ поэзиясының қайталанбас құдіреті / Г. Б. Галиева // "ІІІ Махамбет оқулары" Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары. - 2010. - 16 маусым. - Б. 135-140 29. Гусманова, Ш.А. Қазақ әдеби тілі және махамбет мұралары. // Қазақ мемлекеттілігі: жарқын бетбұрыс, жойқын ұмтылыс (1991–2011 жж.): Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. - Орал, 2011. - 92-95 б. 30. Гусманова, Ш.А. Махамбет Өтемісұлы толғауларындағы ономастикалық атаулар. // 4-ші Махамбет оқулары: Республикалық ғылыми - тәжірибелік конференция материалдары. - Орал - 2012. - 71-73 б. 31. Ғабдрашева, Д.Т. Намыстың пірі - Махамбет. // 4-ші Махамбет оқулары: Республикалық ғылыми - тәжірибелік конференция материалдары. - Орал - 2012. - 8. - 76-78 б. 32. Ғилымханов М. Баба / М. Ғилымханов // Жайық үні=Жизнь города. - 2015. - №46. - Б. 10 33. Диханбаева, Назира. 1836-1838 жылдардағы Бөкей Ордасындағы шаруалар көтерілісі / Назира Диханбаева // Қазақстан тарихы: Әдістемелік журнал. - 2007. - №10. - б. 41-42 34. Досмұхамедұлы Х. Тайманұлы Исатайдың қозғалысы турасында / Х. Досмұхамедұлы // Аңыз адам. - 2016. - №15. - Б. 6-15 35. Дутбаева, С.С. Проблемы перевода произведений Махамбета Утемисова на русский язык. - Б.м., 2011. 36. Дүйсенова, Ж.М. Махамбет мұрасы мәңгілік. // 4-ші Махамбет оқулары: Республикалық ғылыми - тәжірибелік конференция материалдары. - Орал - 2012. - 8. - 48-49 б. 37. Дүкенбаева Қ. Жалынды ақын Махамбет / Қ. Дүкенбаева // Ашық сабақ.Факультативті сабақтар=Открытый урок. Факультативные работы. - 2016. - №5-6. - Б. 81-82. 38. Елім деп еңсеген ер еді... // Өркен. - 2013. - №4.-наурыз-сәуір. - Б. 2. 39. Ералы Е. Махамбет мұрасы мәңгілік / Е. Ералы // Орал өңірі. - 2013. - №145.- 28 қараша. - Б. 18 40. Ербозымова М. Махамбет Өтемісұлы. "Менің атым Махамбет" / М.Ербозымова // Қазақ тілі мен әдебиеті. - 2015. - №3. - Б. 69-71 41. Ержанова, Ұ.Р. Махамбет баба өлеңдеріндегі тілдік құралдар. // 4-ші Махамбет оқулары: Республикалық ғылыми - тәжірибелік конференция материалдары. - Орал - 2012. - 8. - 26-27 б. 42. Есенова Н. Нарында туған біртуар ер-Махамбет / Н. Есенова // Өркен. - 2013. - №3.-ақпан. - Б. 7. 43. Есқалиев Б. "Махамбет - 210" шаңғы жорығы / Б. Есқалиев // Орал өңірі. - 2013. - №16.-12 ақпан. - Б. 6 44. Есмағамбетов К. Исатай батыр бейіті: аңыз бен ақиқат / К. Есмағамбетов // Қазақ әдебиеті. - 2012. - №4. - Б. 1,11 45. Ешімова, А.Б. Батыс Қазақстан облысы мектептеріндегі Махамбет шығармашылығын оқытудың жай-күйі. // 4-ші Махамбет оқулары: Республикалық ғылыми - тәжірибелік конференция материалдары. - Орал - 2012. - 8. - 187-189 б. 46. Жайсаң, Ақбай Ақын Махамбет және хан Жәңгір. // 3-ші Махамбет оқулары: Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары. - Орал, 2010. - 13-20 б. 47. Жакупбаев Г. Қазақстандағы XVIII ғ. соңы- ХІХ ғ. ІІ жартысындағы ұлт-азаттық көтерілістер. Қазақ өлкесін басқару туралы ережелер / Г. Жакупбаев // Қазақстан тарихы: Әдістемелік журнал. - 2010. - №9. - б. 38-43 48. Жақсығалиев Ж.Ж. Исатай батыр Жәңгірді емес "Хан ордасын" сыйлады / Ж.Ж. Жақсығалиев // Аңыз адам. - 2016. - №15. - Б. 23-2 49. Жақыпова А. Махамбет өлеңдеріндегі Исатай образы / А. Жақыпова // Қазақ әдебиеті және мемлекеттік тіл. - 2014. - №9. - Б. 24-25 50. Жалекенова, Г.Т.Тукешева, Н.М. Социально-экономические предпосылки восстания в Бекеевской Орде под руководством Исатая Тайманулы и Махамбета Утемисулы . // М. Өтемисов атындағы БҚМУ Хабаршы. - 2011. - № 2(42). - С.99-104. 51. Жаңабайұлы Т. Махамбет бейнесін тұңғыш сомдаушы / Т. Жаңабайұлы // Егемен Қазақстан. - 2016.-18 наурыз. - №51. - Б. 8 52. Жапаева А. Махамбеттің өлеңдері / А. Жапаева // Қазақ әдебиеті және мемлекеттік тіл. - 2016. - №2. - Б. 20. 53. Жарасов А. Тарихи тұлға, діни қайраткер : Имам-хатып Хәкімбек қажы Байғазыұлы туралы тың деректер / А. Жарасов // DANA KAZ. - 2014. - №4-5. - Б. 33-35 54. Жұмабаева А. Махамбет өлендеріндегі батыр макроконцептісі / А. Жұмабаева , А. Капашева , Ғ. Қ. Хасанов // Жастра және ғылым: Махамбет Өтемісұлының 210 жылдығына арналған студенттер мен магистранттардың 71-ші ғылыми-тәжірибелік конференциясының жинағы. - 2013. - Б. 65-68 55. Закарияұлы Н. Махамбет оқулары мәреге жетті / Н. Закарияұлы // Өрал өңірі. - 2015. - №136. - Б. 12.-27 қазан. 56. Иманғалиев А.С. Махамбет баба рухы жар болғай! / А. С. Иманғалиев // V Махамбет оқулары: Махамбет Өтемісұлының 210 жылдығына арналған дәстүрлі респ. ғыл.-тәж. конф. материалдары. - 2013. - Б.3-4. 57. Иманғалиев А.С. Махамбет рухы жар болғай! / А. С. Иманғалиев // Өркен. - 2013. - №5.- мамыр. - Б. 14 58. Исмағулова Г. Махамбет апталығы / Г. Исмағулова // Жайық үні. - 2013. - №45.-7 қараша. - Б. 11 59. Исмурзина Р. Жорық жыршысы / Р. Исмурзина // Қазақ. - 2014. - №21-23.- 23-30 мамыр- 6 маусым. - Б. 8 60. Каирлиева, Г.Н. Махамбет поэзиясындағы батыр бейнесінің көркемдік сипаты. // 4-ші Махамбет оқулары: Республикалық ғылыми - тәжірибелік конференция материалдары. - Орал - 2012. - 8. - 84-86 б. 61. Кенжалиев, И.Н., Рысбеков, Т.З. Махамбет толғаулары. // Жоғары оқу орнындағы білім, ғылым және инновация: кешегісі, бүгіні және келешегі: М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университетінің 80 жылдығынаарналған халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясының материалдары. , 2012. - 224-227 б. 62. Кенжегалиева Г.М. Махамбет поэзиясының тіл айшықтары / Г. М. Кенжегалиева // Тіл және әдебиет=Язык и литература. - 2015. - №5-6. - Б. 50-51. 63. Көкенов С. Ереуіл атқа ер салған Исатайдай ер қайда? : Исатай Тайманұлының туғанына-220 жыл / С. Көкенов // Алаш айнасы. - 2011. - №219(671).- 9 желтоқсан. - Б. 7 64. Көшек Е. Қалыпқа сыймаған кескекті ер / Е. Көшек // Ана тілі . - 2013. - № 35.-5-11 қыркүйек. - Б. 9 65. Кшимова А.И. Махамбет- егемен елдің өшпес рухы / А. И. Кшимова // Мектептегі кітапхана=Школьная библиотека. - 2014. - №5. - Б. 23-25 66. Қадырғалиев Ж.Д. Халықтың ұлы-қайсар ақын-Махамбет / Ж. Д. Қадырғалиев // "ІІІ Махамбет оқулары" Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары. - 2010. - 16 маусым. - Б. 223-225 67. Қадырғалиев, Ж.Д. Халықтың ұлы-қайсар ақын-Махамбет. // 3-ші Махамбет оқулары: Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары. - Орал, 2010. - 16. - 223-225 б. 68. Қадірова, К.Ә. Махамбет рухы - күрескер рух. // 4-ші Махамбет оқулары: Республикалық ғылыми - тәжірибелік конференция материалдары. - Орал - 2012. - 8. - 45-48 б. 69. Қажым Л. "Білім ошағына Махамбет атауы берілсе" / Л. Қажым // Жайық үні = Жизнь города. - 2013. - №11.-14 наурыз. - Б. 4 70. Қазмұханова Г. "Махамбет поэзиясы-намыс дабылы" / Г. Қазмұханова // Қазақ тілі мен әдебиеті орта мектепте. - 2016. - №1. - Б. 19-20.-қаңтар-ақпан. 71. Қайрғалиева Г. Қазақ қоғамындағы батырлар институты және Бөкенбай батыр әулеті / Г. Қайрғалиева // "ІІІ Махамбет оқулары" Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары. - 2010. - 16 маусым. - Б. 83-88 72. Қайыржанова, Бибігул Сейілханқызы Махамбет Өтемісұлы шығармалары арқылы оқушыларға отансүйгіштік тәрбие берудің педагогикалық негіздері: Педагогика ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты (13.00.01) . / Х. Досмухамедов атынд. Атырау мемлекеттік ун-ті. - Атырау, 2008. - 32c. 73. Қайырханова, Ф.К. Исатай-Махамбет - дәстүрлі қазақ қоғамының жақтаушылары. // Батырлар институты: қалыптасуы, тарихы, маңызы: Халық батыры Исатай Тайманұлының туғанына 220 жыл толуына арналған республикалық ғылыми-тәжірибелік конференция жинағы. , 2011. - 111-113 б. 74. Қамиева Н. Махамбет пен Исатай сарбаздарына қару-жарақ соққан ұсталар хақында / Н. Қамиева // Ақ жайық.kz. - 2014. - №3. - 204-207. 75. Қамиева Н. От пен семсер : Махамбет пен Исатай сарбаздарына қару-жарақ соққан ұсталар хақында / Н. Қамиева // Егемен Қазақстан. - 2013. - №262. - Б. 13 76. Қансейіт Ә. Ақынның мәңгілік мұңы / Ә. Қансейіт // Ана тілі. - 2013. - №16.-18-24 сәуір. - Б. 9 77. Қойгелдиев М. Исатай Тайманұлы бастаған азаттық қозғалысы және оған бүгінгі көзқарас жөнінде / М. Қойгелдиев // Орал өңірі. - 2013. - №64. - Б. 7 78. Қойшыбаев, Махамбетжан Нахыпбекұлы Есімше бағыныңқылы құрылымдардың деривациялану жолдары: Филология ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты (10.02.02). / ҚР БҒМ А. Байтұрсынұлы атынд. Тіл білімі ин-ты. - Алматы, 2006. - 31c. 79. Құлмағамбетова Б. Махамбет шығармалары / Б. Құлмағамбетова // Қазақ тілі мен әдебиеті орыс мектебінде. - 2014. - №2. - Б. 52-61 80. Құрақов А. Махамбеттің кегін алған Асаубай / А. Құрақов // Қазақ әдебиеті. - 2012. - №4. - Б. 10 81. Құрманалин С. "Атадан туған ардақты ер" / С. Құрманалин // Орал өңірі . - 2012. - №124.-18 қазан. - Б. 16 82. Құттымұратұлы Қ. Ақжайықтағы Махамбет кеші / Қ. Құттымұратұлы // Орал өңірі. - 2012. - №157.-27 желтоқсан. - Б. 24 83. Құттымұратұлы Қ. "Исатай мен Махамбет Оралда тұрар көк тіреп..." / Қ. Құттымұратұлы // Орал өңірі . - 2012. - №: 103 1 қыркүйек. - Б. 4 84. Құттымұратұлы Қ. Махамбетті оқиық! / Қ. Құттымұратұлы // Орал өңірі. - 2014. - №53.- 15 мамыр. - Б. 9 85. Қыдыршаев А.С. Махамбет ақынның шешендігі хақында / А.С. Қыдыршаев // V Махамбет оқулары: Махамбет Өтемісұлының 210 жылдығына арналған дәстүрлі респ. ғыл.-тәж. конф. материалдары. - 2013. - Б. 48-50 86. Қыдыршаев А.С. Махамбет бабамызға қатысты мәлім және беймәлім деректер / А. С. Қыдыршаев // Өркен. - 2013. - №8-қыркүйек-қазан. - Б. . 14. 87. Қыдыршаев А.С. Махамбет - ұлт патриотының символы / А. С. Қыдыршаев // Өркен. - 2013. - №5.- мамыр. - Б. 14 88. Қыдыршаев А.С. Махамбет шешендігі / А. С. Қыдыршаев // Өркен. - 2013. - №6.-25 маусым. - Б. 10 89. Латифова М. Менің пірім - Махамбет / М. Латифова // Өркен. - 2013. - №9. - қазан. - Б. 10. 90. Лұқбанов М. Күйініш / М. Лұқбанов // Жастар жанары. - 2013. - №6.- 24 сәуір. - Б. 10 91. Малабаев С. Махамбет пен Жәңгір жайлы тарихи зерттеулер аз / С. Малабаев // Орал өңірі. - 2012. - №42. - Б. 6 92. Мамыров А.Ы. Махамбет - рухани қазына / // Жайық үні = Жизнь города. - 2013. - №34.-22 тамыз. - Б. 11 93. Мамыров, А.Ы. Тарихи жыр "Исатай -Махамбет" туралы Қ. Жумалиев пайымы. // 4-ші Махамбет оқулары: Республикалық ғылыми - тәжірибелік конференция материалдары. - Орал - 2012. - 8. - 32-38 б. 94. Махамбет жылы басталды // Орал өңірі. - 2013. - №10.- 29 қаңтар. - Б. 5 95. Маханбетқұлова М Махамбет өлеңдеріндегі өзгешеліктер / М Маханбетқұлова // Қазақ тілі мен әдебиеті. - 2014. - №6. - б. 126-129 96. Молдағалиева Ұ. "Менің атым-Махамбет" / Ұ. Молдағалиева, М. Латифова // Ана тілі. - 2015. - №47. - Б. 11.-26 қараша-2 желтоқсан. 97. Мүталапханқызы С. Болғанда бірі - мерует, бірі - маржан / С. Мүталапханқызы // Президент және халық. - 2012. - №: 55. - Б. 8,11 98. Мүтиев З. Махамбет дәстүрінің Фариза Оңғарсынова поэзиясындағы өрнегі / З. Мүтиев, А. О. Байжиенова // V Махамбет оқулары: Махамбет Өтемісұлының 210 жылдығына арналған дәстүрлі респ. ғыл.-тәж. конф. материалдары. - 2013. - Б. 39-43. - Библиогр.: б.43 99. Мұқтар, Ә. Қ. Атырау облысының Махамбет ауданы соғыс жылдарында (1941-1945). // Ұлы Отан соғысы: тарихы, тәжірибесі және жаңаша пайымдау: Ұлы Отан соғысының ардагері, тарихшы - ғалым, ұстаз Х.Ж. Сүйіншалиевтің 90 жылдық мерейтойына арналған республикалық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдар жинағы. - Орал, 2015. - 121-124 б. 100. Мұсаев, А.М., Ибраймова, Г.Қ. Махамбет пен Шернияз шығармаларындағы заман бейнесі. // 3-ші Махамбет оқулары: Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары. - Орал, 2010. - 21-27 б. 101. Мұсағалиева Қ. Батыр баба мұрасы талқыланды / Қ. Мұсағалиева // Жайық үні=Жизнь города. - 2015. - №43. - Б. 13.-29 қазан. 102. Мұханбетқалиева Ж. Исатай-Махамбет көтерілісі / Ж. Мұханбетқалиева // Қазақстан мектебі. - 2012. - №10. - Б. 41-42 103. Набидуллина Б. Жауынгер ақын - Махамбет / Б. Набидуллина // Мектептегі мерекелер. - 2012. - № 8. - Б. 29-35 104. Надирова Ф. Махамбет Өтемісұлы. "Тарланым" / Ф. Надирова // Қазақ және әлем әдебиеті. - 2015. - №1-2. - Б. 7-8 105. Ниязғалиева, А.Ә. Махамбет шығармаларын "тіл біліміне кіріспе пәнін оқытуда қолдану". // 4-ші Махамбет оқулары: Республикалық ғылыми - тәжірибелік конференция материалдары. - Орал - 2012. - 8. - 32-38 б. 106. Ниятова, Шарипа Серікқызы Махамбеттің тілдік тұлғасы: Филология ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты (10.02.02). / ҚР БҒМ А. Байтұрсынұлы атынд. Тіл білімі ин-ты. - Алматы, 2007. - 30c. 107. Нұрымбетов, Е.Ш. Махамбет күйлерінің оркестрмен орындалу ерекшеліктері. // 4-ші Махамбет оқулары: Республикалық ғылыми - тәжірибелік конференция материалдары. - Орал - 2012. - 8. - 3-6 б. 108. Орамах Ж. Мәлім де бейәмәлім Махамбет. / Ж. Орамах // Қазақ тарихы. - 2013. - №5(122). - Б. 12-14 109. Орманбекова, А.А., Махамбетжанов, Д.Б. Оценка эффективности приема различных типов спутниковых антенн. // Механика и технологии. - Тараз - 2015. - № 2. - С.17-20. 110. Орынбаева Ш. Өр рухты ақын, қол бастаған батыр Махамбет / Ш. Орынбаева // Өркен. - 2013. - №3.-ақпан. - Б. 15. 111. Орынғалиұлы А. Сөзбұйдаға салмай, іске көшер кез келді / А. Орынғалиұлы // Орал өңірі. - 2012. - №26. - Б. 9 112. Өтебәлі Ғ. Ерлікке ескерткіш еңселі болғай / Ғ. Өтебәлі // Орал өңірі. - 2012. - № 90, 2 тамыз. - Б. 15 113. Өтебәлі Ғ. Исатайдың зиратынан қалайша көз жазып қалдық? / Ғ. Өтебәлі // Алтын Орда. - 2011. - №52.-29 желтоқсан. - Б. 18-19 114. Өтебәлі Ғ. Өділет сарбаздары : Халық батыры Исатай Тайманұлының туғанына 220 жыл толуына орай / Ғ. Өтебәлі // Орал өңірі. - 2011. - №138.-1 желтоқсан. - Б. 7 115. Өтемісұлы М. Баймағамбет сұлтанға айтқаны / М. Өтемісұлы // Қазақ. - 2013. - №05-06.-2-8 ақпан. - Б. 17 116. Рақымқызы Р. Махамбет тұлғасын тани алдық па? / Р. Рақымқызы // Алаш айнасы. - 2013. - №9.-25 қаңтар. - Б. 5. 117. Раманова А.А. Махамбет өлеңдеріндегі лингвомәдени бірліктер / А. А. Раманова // V Махамбет оқулары: Махамбет Өтемісұлының 210 жылдығына арналған дәстүрлі респ. ғыл.-тәж. конф. материалдары. - 2013. - Б. 46-48 118. Рысбеков Т. Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы бастаған көтеріліс тарихынан / Т. Рысбеков // Орал өңірі. - 2013. - №57.-16 мамыр. - Б. 10-11 119. Рысбеков Т. Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы бастаған көтеріліс тарихынан / Т. Рысбеков // Орал өңірі. - 2013. - №61.-23 мамыр. - Б. 14-15 120. Рысбеков Т.З. Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы бастаған көтерілістің тарихынан. / Т. З. Рысбеков // Ізденіс = Поиск. - 2013. - №1(2). - Б. 97-110. 121. Рысбеков Т.З. Махамбет – батыр, ақын, күйші, Һәм қоғамдық-саяси қайраткер / Т. З. Рысбеков // V Махамбет оқулары: Махамбет Өтемісұлының 210 жылдығына арналған дәстүрлі респ. ғыл.-тәж. конф. материалдары. - 2013. - Б. 14-18. - Библиогр.: б.18 122. Рысбеков Т.З. Махамбет - халық үшін күрескен хас батыр / Т. З. Рысбеков // М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университетінің 80 жылдығынаарналған "Жоғары оқу орнындағы білім, ғылым және инновация: кешегісі, бүгіні және келешегі" атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясының материалдары. - 2012. - Б. 221-224. 123. Рысқалиев Т.Х. Махамбет жырларының философияға қатынасы / Т. Х. Рысқалиев // "ІІІ Махамбет оқулары Республикалық ғылыми - тәжірибелік конференцияның материалдар ". - 2010. - 16 маусым. - Б. 4-13 124. Сабыр М. Махамбет поэзиясы тілінің орта түркі әдеби тілімен сабақтастығы / М. Сабыр // "ІІІ Махамбет оқулары" Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары. - 2010. - 16 маусым. - Б. 28-33 125. Сақтағанова Р. М.Өтемісұлының "Тарланым" өлеңі / Р. Сақтағанова // Қазақ әдебиеті мен мемлекеттік тіл. - 2013. - №1. - Б. 9 126. Сапарова А.А. Ақберен ақын Махамбет / А. А. Сапарова // "ІІІ Махамбет оқулары" Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары. - 2010. - 16 маусым. - Б. 225-232 127. Сарай Ә. Ішкі Орданы орыстандыру Жәңгірдің қолымен істелді / Ә. Сарай // Аңыз адам. - 2015. - №21. - Б. 42. 128. Сарбасов Б.С. Махамбет поэзиясындағы Исатай бейнесі / Б. С. Сарбасов // Әл- Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университетінің хабаршысы=Вестник Казахского Национального университета им. Аль- Фараби. - 2015. - №2. - Б. 88-92.-(филология сериясы). 129. Сәдуақасова Г. Махамбет. "Қызғыш құс" / Г. Сәдуақасова // Қазақ тілі мен әдебиеті. - 2014. - №1. - Б. 61-65 130. Сейтақ Ғ. Исатай менен Махамбет / Ғ. Сейтақ // Орал өңірі. - 2013. - №76.-20 маусым. - Б. 8-9 131. Сейітова Г. Махамбет Өтемісұлы / Г. Сейітова // Білім кілті. - 2013. - №1. - Б. 20 132. Сисенова, Л.С. Махамбет - азаттықты көксеген күрескер. // 4-ші Махамбет оқулары: Республикалық ғылыми - тәжірибелік конференция материалдары. - Орал - 2012. - 8. - 107-110 б. 133. Тасимова А. Махамбет жырларының тәрбиелік маңызы / А. Тасимова // "ІІІ Махамбет оқулары" Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары. - 2010. - 16 маусым. - Б. 38-42 134. Тастаев, К. Махамбет шығармаларындағы өмір философия. // 4-ші Махамбет оқулары: Республикалық ғылыми - тәжірибелік конференция материалдары. - Орал - 2012. - 8. - 41-42 б. 135. Тоңалбаев А. Исатай-Махамбет бастаған көтеріліс тақырыбының зерттелуі / А. Тоңалбаев // Қазақстан тарихы. - 2012. - №2. - Б. 3-14 136. Төлегенова, Сара. 1836-1838 жылдардағы Ішкі (Бөкей) ордасындағы Исатай, Махамбет бастаған қозғалыс / Сара Төлегенова // Қазақстан тарихы: Әдістемелік журнал. - 2008. - №1. - б. 49-53 137. Төлеуғалиқызы А. Батыр бейнесінің беймәлім тұстары / А. Төлеуғалиқызы // Жайық үні. - 2013. - №48.-28 қараша. - Б. 9 138. Тулегенова С.Д. Ақбұлақ шайқасындағы Махамбет ерлігі. / С. Д. Тулегенова // «Жаңа ғасырдағы Қазақстан тарихының өзекті мәселелері» атты халықаралық ғылыми-тәжірбиелік конференция = Материалы международной научно-практической конференции «Актуальные проблемы истории Казахстана в новом веке». - 2013. - Б. 189-192. 139. Тульбаева Л.Ж. 1836-38 жылдардағы Ішкі Бөкей ордасындағы шаруалар көтерілісі / Л. Ж. Тульбаева // Ашық сабақ. Факультативті сабақтар=Открытый урок. Факультативные работы. - 2015. - №3. - Б. 22 140. Турешова А.Е. Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы бастаған халық- азаттық көтерілісі / А. Е. Турешова // Тарих Қазақстан мектебінде. - 2014. - №1. - Б. 19-21 141. Тулегенова, С.Д. Ақбұлақ шайқасындағы Махамбет ерлігі. // Жаңа ғасырдағы Қазақстан тарихының өзекті мәселелері: Халықаралық ғылыми-тәжірбиелік конференция . , 2013. - 189-192 б. 142. Тұрғанбаева А. М. Өтемісұлы "Тарланым" / А. Тұрғанбаева // Қазақ тілі мен әдебиеті орта мектепте. - 2012. - №10. - Б. 26-27 143. Утебалиева Г. Еркіндікті аңсаған өр Махамбет / Г. Утебалиева // "ІІІ Махамбет оқулары" Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары. - 2010. - 16 маусым. - Б. 246-249 144. Утепова, А.Х. Махамбет поэзиясындағы сөз талғампаздығы. // 4-ші Махамбет оқулары: Республикалық ғылыми - тәжірибелік конференция материалдары. - Орал - 2012. - 8. - 82-83 б. 145. Хабиева А. "Түлейді түнде жортқан жолбарыстай..." дауылпаз ақын Махамбет өлеңдеріндегі теңеулер / А. Хабиева // Ана тілі. - 2015. - №38. - Б. 5.-24-30 қыркүйек. 146. Халелова А. Қазақ аспанындағы ерлік пен елдіктің жарық жұлдызы / А. Халелова // Қазақ және әлем әдебиеті. - 2012. - №6. - Б. 20-22 147. Халелова А.Б. Қазақ аспанындағы ерлік пен елдіктің жарық жұлдызы / А. Б. Халелова // "ІІІ Махамбет оқулары" Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары. - 2010. - 16 маусым. - Б. 216-223 148. Хамзин А. Ноқтаға басы сыймаған хас батыр / А. Хамзин // Қазақ. - 2013. - №50-52.-13-27 желтоқсан. - Б. 7 149. Хасанов Ғ. "Қазақ" сөзін тұңғыш қолданған - Махамбет / Ғ. Хасанов // Орал өңірі. - 2013. - №31.-14 наурыз. - Б. 15. 150. Хасанов Ғ.Қ. Махамбет концептосферасындағы «ерлік» концептісінің фреймдері / Ғ. Қ. Хасанов // V Махамбет оқулары: Махамбет Өтемісұлының 210 жылдығына арналған дәстүрлі респ. ғыл.-тәж. конф. материалдары. - 2013. - Б. 24-27. - Библиогр.: б.27 151. Хасанов, Ғ.Қ. Махамбет толғауларындағы сематикалық үйлесу мен семантикалық байланыс мәселесі. // 4-ші Махамбет оқулары: Республикалық ғылыми - тәжірибелік конференция материалдары. - Орал - 2012. - 8. - 19-22 б. 152. Шайекенов, Ж.Ж. Махамбет туралы Әбу Сәрсенбаевтың ой-пікірлері. // 4-ші Махамбет оқулары: Республикалық ғылыми - тәжірибелік конференция материалдары. - Орал - 2012. - 8. - 211-213 б. 153. Шамғонов А. Исатай- Махамбет көтерілісіне арналған жаңа карта / А Шамғонов // Қазақ тарихы. - 2014. - №7. - Б. 12-15 154. Шамғонов А. Исатай-Махамбет көтерілісі хаһында / А. Шамғонов // Отан тарихы. - 2015. - №4. - Б. 50-59. 155. Шамғонов, А. Исатай мен Махамбет батырлар бастаған көтерілістің кезеңдері туралы жаңа пікірлер. // Батырлар институты: қалыптасуы, тарихы, маңызы: Халық батыры Исатай Тайманұлының туғанына 220 жыл толуына арналған республикалық ғылыми-тәжірибелік конференция жинағы. , 2011. - 184-С.187 б. 156. Шамғонов А. Махамбет Өтемісұлының туған жылы мен туған жері туралы / А. Шамғонов // Ақ жайық. kz. - 2014. - №1. - Б. 88-92 157. Шәңгерей Б. Ерлікті асқақтатқан ел озады / Б. Шәңгерей // Орал өңірі. - 2013. - №22-23.-23 ақпан. - Б. 1. 158. Шүйіншәлиева М. Тарихи тұлғаларды зерделеді / М. Шүйіншәлиева // Жайық үні. - 2013. - №22.-30 мамыр. - Б. 12 159. Шүкіранов М. Батырдың қабірі - Шейітсайда / М. Шүкіранов // Жайық үні. - 2013. - №48.- 28 қараша. - Б. 11 160. Ізбасарұлы С. Жүзден жүйрік озады жарысқанда... / С. Ізбасарұлы // Орал өңірі. - 2013. - №51-52.-4 мамыр. - Б. 5 161. Ізбасарұлы С. "Махамбет" атауын қолдайды / С. Ізбасарұлы // Орал өңірі. - 2013. - №34.-19 наурыз. - Б. 6. 162. Амрекулов Н. Ханская карма / Н. Амрекулов // Central Asia Monitor. - 2015. - №47. - С. 9.-27 ноября-3 декабря. 163. В ознаменовании юбилея // Өркен. - 2013. - №1-январь. - С. 6 164. Габдрешұлы Т. В поисках потомков Махамбета / Т. Габдрешұлы // Приуралье. - 2013. - №113.-17 сентября. - С. 1 165. Дутбаева С.С. Проблемы перевода произведений Махамбета Утемисова на русский язык / С. С. Дутбаева // "Қазақстан Республикасындағы тіл саясатының ұлттық бірлікті нығайтудағы ролі"атты ғылыми-тәжіребелік конференция материалдары. - 2011. - С. 35-39 166. Змановская Т.В. Махамбет Утемисов- современник великой эпохи / Т. В. Змановская // Казахская и мировая литература. - 2014. - №3. - С. 49-50 167. Иванова М. Вдохновитель научных изысканий / М. Иванова // Приуралье. - 2013. - №144.-26 ноября. - С. 3. 168. Иванова М. Свидетель истории / М. Иванова // Приуралье. - 2013. - №145.-28 ноября. - С. 7 169. Кураков А. Асаубай - мститель / А. Кураков // Приуралье . - 2013. - №21.-21 февраля. - С. 14 170. Муканова, Г. Судьба поэта: К 200-летию Махамбета. // Мысль. - 2002. - № 11. - С.79-81. 171. Недопекина С.Ф. Восстание под руководством Исатая Тайманулы и Махамбета Утемисулы 1836-1838 гг. во Внутренней Орде / С. Ф. Недопекина // История Казахстана: преподавание в школах и ВУЗах. - 2015. - №9. - С. 54-64 172. Рысбеков Т. Великие сыны Великой степи / Т. Рысбеков, С. Рысбекова // Приуралье. - 2013. - №60. - С. 7 173. Токтарова Ж. В честь акына - батыра / // Приуралье . - 2013. - №51-52.-4 мая. - С. 9 174. Тукешева, Н.М. Земельный вопрос как оснавная причина восстания в Букеевской Орде под руководством Исатая Тайманулы и Махамбета Утемисова. // Батырлар институты: қалыптасуы, тарихы, маңызы: Халық батыры Исатай Тайманұлының туғанына 220 жыл толуына арналған республикалық ғылыми-тәжірибелік конференция жинағы. , 2011. - С.165-170. 175. Туленова Г. Отражение батырского начала в творчестве Махамбета Утемисова / Г. Туленова // V Махамбелары: Махамбет Өтемісұлының 210 жылдығына арналған дәстүрлі респ. ғыл.-тәж. конф. материалдары. - 2013. - С. 59-61. - Библиогр.: с. 61 176. Турганалиева, Г.Г. Роль творчества Махамбета Утемисова в духовном воспитании молодежи. // Образование, наука и инновация в высшей школе : вчера, сегодня и завтра: Материалы международной научно-практической конференции, посвященной 80-летию Западно -Казахстанского государственного университета им. М. Утемисова. , 2012. - С.232-234. 177. Хайруллина, Н.Х. Махамбет и время. // Образование, наука и инновация в высшей школе : вчера, сегодня и завтра: Материалы международной научно-практической конференции, посвященной 80-летию Западно -Казахстанского государственного университета им. М. Утемисова. , 2012. - С.234-237. 178. Халықов С. По стопам отца / С. Халықов // Приуралье. - 2014. - №53.- 15 мая. - С. 8
|